Agorafobi nedir ?

Agorafobi, panik atak durumunda eve geri dönmek için kaçamayacakları algısını “risk” olarak görüp, açık alanlardan korkma veya kaçınma durumu. En ağır vakalarda agorafobi hastalarının yıllarca evden ayrılmadığı görülmüştür.

Agorafobi Belirtileri

Psikopatolojinin tanı kitabi DSM-5’e göre, bir kişiye panik bozukluk teşhisi koyulabilmesi için su kriterlere uyulması şarttır:

1. Şu durumlardan en az iki tanesinin kişiye korku ve kaygı yaşatması: toplu taşıma araçları kullanma, açık alanlarda bulunma, kapalı alanlarda bulunma (örn. sinema), kalabalık yerlerde bulunma ya da herhangi bir sırada bekleme, evden uzakta yalnız bulunma
2. Kişinin olası panik atak krizinde bulunduğu ortamdan kaçamayacağı endişesine girmesi
3. Bu tur agorafobi korkularının hemen hemen her gün yaşanması
4. Bu tur korkulara kaçınmak için kişinin sürekli yanında birini istemesi
5. Endişe ve kaygı durumlarının gerçek bir tehlikeyle orantısız olması
6. Korku, kaygı ve kaçınma hislerinin en az 6 ay sürmesi
7. Korku, kaygı ve kaçınma hislerinin kişiyi derin bir sıkıntıya sürüklemesi, sosyal, mesleki veyahut başka alanlarda güçlük çekmesine yol açması
8. Kişinin olası başka bir sağlık probleminde (örn. Parkinson) korku, kaygı ve kaçınma hislerinin artist göstermesi
9. Bu bozukluğun başka bir ruhsal bozukluk belirtileriyle açıklanamaması (örn. kişinin hislerinin spesifik bir fobiyle alakası olmaması veya obsesif bozukluklar sonucunda meydana gelmemesi)

Agorafobi Nedenleri

• Genetik katkılar: kişinin aileden gelen genetik yapısı, olası bir strese karşı dayanıksızlık ile birleştiğinde kişi kaygılanmaya daha da meyilli olur. Çevresel faktörlerin de etkileşimiyle birlikte, kişi tehlikeye karşı panik atak reaksiyonları gösterir.

• Çevresel faktörler: çocukluk döneminde yaşanılan çevrenin ve yaşamsal deneyimlerin toplamında, kişi önemli ve tehlikeli olayları kontrol edememeyi öğrenerek, karşılaştığı negatif stresleri (örn. aile sorunları, mesleki sorunlar, sevilen birinin vefatı, ayrılık) tehlike alarmı olarak algılar, bu da kişiyi panik veyahut agorafobi bozukluğuna doğru sürükler.

Tedaviler

• Farmakolojik
• Noradrenerjik, serotoninerjik ve benziodiazepin-Gabaerjik nörotransmisyon sistemlerine etki eden maddelerin panik bozukluğunun tedavisinde etkili olduğu görülmektedir.

Panik bozukluğu olan hastaların yaklaşık %60’ı ilaçlarını aldıkları surece panik ataklardan kurtuldukları istatistikler arasındadır. Ayrıca, ilaçların bırakılmasından sonra hastalığın tekrar nüksetme oranı ise %50’dir.

• Psikolojik
• Panik kontrol teknikleri: hastalara panik anlarını hatırlatan duyumlara maruz bırakma. Bu nedenle, terapistler ofislerinde kalp atışını hızlandırmak için bir dizi egzersiz yapılmasını sağlayarak kişilere mini panik ataklar yaratmaya çalışır. Bunun üzerine, bilişsel terapiyle birlikte panikleri kontrol altına alma ve kişinin algılarında değişiklik yapma üzerine yoğunlaşır.

• Agorafobi hastaları için de benzer yöntemler kullanılır. Korku ve kaygı yaratan uyaranlara maruz kalma (exposition) stratejileri yardımı ile agorafobiliği azaltmaya yöneliktir. Bu yöntem, hastaların korktukları durumlara kendilerini yavaş yavaş maruz bırakmalarını sağlayarak koşulların düzenlenmesinde yardımcı olacaktır.

Agorafobiler için bazı maruz bırakılma (exposition) görevleri şunlardır (kolaydan zora doğru):

Panik bozukluk ile agorafobi modeli